اهمیت درک بازار و خواسته‌های مشتری

ابتدا به بررسی دقیق اولین گام فرآیند بازاریابی می‌پردازیم، یعنی درک بازار و نیازها و خواسته‌های مشتری.  بازاریابی در محیطی مستقل عمل نمی‌کند، بلکه محیط آن پیچیده و کاملا در حال تغییر است. دیگر بازیگران این محیط مثل تامین‌کنندگان، واسطه‌ها، مشتری‌ها و مردم ممکن است علیه شرکت عمل کنند.

نیروهای محیطی اساسی یعنی ترکیب جمعیتی، اقتصادی، طبیعی، فناوری، سیاسی و فرهنگی، فرصت‌های بازاریابی را شکل داده، تهدیدهایی مطرح می‌کنند و بر توانایی شرکت در چگونگی خدمت‌رسانی به مشتریان و برقراری رابطه سودمند با آنها تاثیر می‌گذارند. برای درک بازاریابی و تهیه استراتژی‌های موثر، ابتدا باید محیطی که بازاریابی در آن انجام می‌شود را بشناسیم.

در اینجا به بررسی برند مک دونالد، می‌پردازیم. بیش از نیم قرن پیش، رِی کراک تغییر مهمی را  در روش زندگی مصرف‌کنندگان آمریکایی کشف کرده رستوران‌های زنجیره‌ای کوچکی را خریداری کرد. او این زنجیره را به امپراتوری غذای فوری مک دونالد تبدیل کرد. با اینکه تغییر محیط بازاریابی، فرصت‌هایی برای مک دونالد ایجاد کرد، اما چالش‌هایی نیز به همراه داشت. در واقع، در دهه گذشته، با تاکید بر مخاطب قراردادن مصرف‌کنندگانی که در حال تغییر شیوه زندگی خود بودند، دروازه طلایی که یک بار به خو بی درخشیده بود، کمی از درخشندگی‌اش را از دست داد. با وجود اینکه هنوز هم بیشتر میزان مراجعه به فروشگاه‌های غذای فوری مربوط به مک دونالد است، اما رشد فروش آن با رکود مواجه شده و سهم بازار آن نیز از سال 1997 بیش از 3 درصد کاهش پیدا کرد. در سال 2002، اولین ضرر در دوره سه ماهه ثبت شد.چه اتفاقی افتاد؟ در دورانی که همه در فکر مشکلات چاقی هستند، به نظر می‌رسد مک دونالد با زمانه پیش نمی‌رود. مصرف‌کنندگان دنبال غذاهای تازه‌تر، خوشمزه‌تر و امروزی‌تر هستند. نتیجه این شد که مک دونالد سهم بازار خود را به رستوران‌هایی با این ویژگی‌ها واگذار کرده است.

حتی مصرف‌کنندگانی که گرفتار هستند و غذاهای فوری را ترجیح می‌دهند نیز می‌توانند انواع غذاهای آماده را از سوپرمارکت‌های محلی تهیه کنند.

افراد امروز به دنبال غذاهای سالم‌تر نیز هستند و از اینکه انتخاب‌های سالم بسیار کمی در منوی این رستوران‌ها وجود دارد ناراضی هستند. مشتریان بسیاری هم کمتر در این رستوران‌ها غذا می‌خورند چون به سلامت غذاها اطمینان ندارند. مک دونالد رهبر این صنعت است و به همین دلیل بیشتر انتقادها متوجه او است مک‌دونالد در واکنش به این چالش‌ها، در سال 2003، برنامه بازگشتی برای منطبق کردن شرکت با واقعیت‌های جدید بازار تهیه کرد.

برنامه مذکور شامل این نوآوری‌ها بود:

بازگشت به اصول- مک دونالد دوباره بر چیزی که باعث موفقیتش بود متمرکز شده است: کالاهای همسان و خدمات قابل اطمینان. مدیریت به دنبال آن است تا سرعت خدمت‌رسانی را افزایش داده، کارمندان را آموزش دهد و با نظارت بر رستوران‌ها از تمیزی و درخشندگی آنها اطمینان حاصل کنند. همچنین دکوراسیون داخلی را با عناصر ساده، پاکیزه، مدرن و ملایم چون اینترنت بی‌سیم به روز می‌کند. مک دونالد حالا وعده می‌دهد که برندی همیشه جوان خواهد بود.

بهبود غذا- مک دونالد تلاش کرده تا گزینه‌های بیشتر و متنوع تری در منوهایش قرار دهد. مثلا گزینه حرکت کنید !

این منو «غذای بزرگسالان» را معرفی کرده است که شامل یک سالاد ویژه به‌عنوان غذای اصلی، یک بطری آب معدنی و یک گام سنج است که میزان فعالیت فیزیکی روزانه را از روی قدم‌های برداشته شده محاسبه می‌کند. مک ناگت را هم که از گوشت سفید تهیه شده به منو اضافه کرده. دیگر غذاهای جدید هم این موارد هستند: فیله سینه مرغ، شیر کم چربی و سالادهای ویژه مثل سالاد ویژه میوه و گردو که شامل برش‌های سیب و انگور بی‌هسته با بستی کم چربی وانیلی و گردو شیرین شده است. مک دونالد تنها ظرف یک سال از معرفی سالادهای ویژه، به بزرگ‌ترین فروشنده سالاد تبدیل شده و تا به امروز بیش از 516 میلیون دلار سالاد فروخته است.

به نظر می‌رسد تلاش‌های مک دونالد برای منطبق شدن با محیط بازاریابی به نتایج مورد نظر رسیده است. با هر معیاری که آن‌را بررسی کنید، به این نتیجه می‌رسید که غول غذای فوری موقعیت خود را بازیافته است. فروش و سودآوری شرکت دوباره به شدت افزایش یافته است.

مترجم : مهدی زارع